Glazba kao apstrakcija

Beat per inch naziv je izložbe Nikole Kovača u Galeriji SC. Igra riječima u kojoj je byt, kao osnovna mjera informacije u informatičkom rječniku zamijenjen pojmom beat (engl. kovati, mlatiti, udarati na, bubnuti po), koji kao kolokvijalni izraz označava ritmizaciju kao temeljni smisao na kojemu počiva suvremena produkcija elektroničke muzike. Dok je broj byta po inchu mjera rezolucije vizualnih predstava, prebacivanje ritmova u odnos s jedinicama za mjerenje površine predstavlja težnju autora da vlastitim zvučnim fascinacijama dade vizualni oblik. Rezultat su izloženi crno-bijeli grafički motivi u kojima se crne i bijele površine rastvaraju u bezbroj različitih oblika, linearnih, kružnih i kvadratnih, njihovih varijacija i međuodnosa. Kompjuterski proizvedeni grafički motivi Nikole Kovača izloženi su na displayima, njih pet velikih, nanizanih na jednom (desnom) zidu galerije, uz jedan manji display postavljen bočno.

Brisanje razlikovanja pozadine i motiva djela

U informatičkoj teoriji informacija je mjera mogućnosti izbora u selekciji poruke. Ona predstavlja slobodu izbora koju subjekt ima u konstruiranju poruke, pa je stoga treba smatrati statističkim svojstvom izvora poruke. Byt je jedinica količine informacija u binarnoj abecedi (eng. binary digit) koja se zasniva na brojčanim znacima 0 i 1, i njihovim kombinacijama.

Crna i bijela, boje koje to nisu, predstavljaju krajnja područja svjetlosnog spektra u kojima su sadržane sve ostale boje. U vizualnoj organizaciji grafičkih motiva Nikole Kovača crne i bijele točke možemo shvatiti kao vizualne jedinice znakova binarne abecede. Pritom se u svakoj točki velike grafičke površine događa algoritamska operacija izbora crnog ili bijelog znaka čijim nizanjem nastaju izloženi grafički motivi.

Temeljno svojstvo i način izražavanja u svim tradicionalnim grafičkim tehnikama je da se na pozadini jedne boje drugom bojom nanosi odabrani motiv. Redovito je prisutno razlikovanje pozadine i motiva nanesenog na pozadinu. Motivi koje stvara Nikola Kovač, u jednom zadanom formatu relativno su jednolike površine koje ispunjavaju različiti oblici crne i bijele boje, količina crnih i bijelih točki po jedinici površine, tako da izostaje tradicionalno razlikovanje pozadine i na njoj izvedenog motiva.

Pozadina i motiv crteža kao razlikovanje promatrača i objekta, čovjeka i svijeta

U razlikovanju pozadine i motiva koji je izveden na njoj kod tradicionalnih grafičkih tehnika sadržano je razlikovanje promatrača i objekta, čovjeka i svijeta koji ga okružuje. Grafički motivi u kojima izostaje razlikovanje pozadine od tzv. glavnog motiva djeluju na promatrača vrtoglavom privlačnošću, uvlače promatrača u svoj virtualni prostor binarnih kodova. U tom smislu prazan zid na nasuprotnoj strani galerije predstavlja pozadinu promatraču. Površinu u odnosu s kojom on može provjeriti svoj identitet uzdrman suočenjem s crno-bijelim binarnim jedinicama grafičkih površina.

Svjetlosna vitrina, display na kojemu su izloženi grafički motivi može predstavljati kompjuterski monitor, kao mjesto prvog vizualnog oblikovanja motiva, a možemo ga prepoznati i kao podsjećanje na ulične reklamne plohe koje svojim šarenim, agresivnim reklamnim porukama predstavljaju mjesta prenošenja potpuno drugačije vrste vizualnih informacija, pa ovaj način prezentacije možemo shvatiti kao isticanje suprotnosti između hermetičnog grafičkog svijeta koji predstavljaju motivi Nikole Kovača, i šarene urbane potrošačke propagande. Vizualni identitet uličnih displaya pripada potrošačkom poretku društva određenog posvemašnjom vladavinom slike, informatičkog znaka i medijskog zaposjedanja stvarnosti. Prema Baudrillardovom preciznom opisu suvremenog poretka, živimo u svijetu u kojem je sve više informacija, a sve manje značenja. Značenje nestaje u odvajanju znakova od njihova referencijalnog izvorišta. Rezultat je beskonačna produkcija slika koje posreduju različite reklamne poruke, u kojima su se estetska svojstva potpuno odvojila od njihova etičkog značenja.

Odbijanje davanja značenja kao oblik otpora

“Kad su stvari, znakovi, radnje oslobođeni svoje ideje, koncepta, svoje biti, vrijednosti, referencije, svog izvora i kraja, tada počinje samoreprodukcija u beskraj. Stvari se nastavljaju odvijati, dok je njihova ideja davno iščeznula. One nastavljaju funkcionirati u posvemašnjoj ravnodušnosti u odnosu na vlastiti sadržaj. A paradoks je u tome da funkcioniraju samo još bolje” (J. Baudrillard, Simulacija i zbilja, 2001:166).

Odbijanje značenja prema Baudrillardu se ispostavlja kao jedini oblik otpora u društvu koje trpi svekolikost informacija. U svakom trenutku našeg života mi smo upravo bombardirani preobiljem slika i jedini način da se s time sučelimo, da se odupremo toj moći nad našim životima jest prihvaćanje slika samo kao označitelja, kao površinskih entiteta, te odbacivanje njihovih značenja, njihovih označenika.

Posljedica rastuće inflacije vizualnih informacija, praćene gubitkom značenja, prema Baudrillardu je da više nema nikakvih avangardi, ni seksualnih, ni političkih, ni umjetničkih; radikalna kritika i revolucionarni pokret stvar su prošlosti. Umjetnost se nije dokinula i ozbiljila u transcendentalnom idealu, što je bio san estetske utopije, nego u općoj estetizaciji svakodnevnog života. Ona je nestala u korist pukog opticaja slika, u transestetskoj banalnosti.

Umjetničko djelo kao brand

U civilizaciji u kojoj je slika izgubila vezu sa svojim značenjem nezaustavljivo je množenje vizualnih informacija koje sustvaraju tzv. okolinu; isto tako nestaje i identitet različitih vizualnih motiva, pa se u percepciji prosječnog promatrača sve više gubi razlikovanje između reklamne poruke i autentičnog umjetničkog djela, a šalice, majice i kišobrani sa reproduciranim radovima poznatih umjetnika preplavili su tržište. Jednaki proces događa se i u drugim područjima percepcije, pa se u tv-programu, a slično se događa i u multiplex kinima, sve više gubi razlika između filmskog programa i reklama koje ga presijecaju dok se u području zvučnog emitiranja, u radio-programu, gubi razlika između odabranih muzičkih brojeva i reklamnih poruka, a u ovu zbrku umiješali su se i zvučni signali mobitela koji su postali stalna auditivna potka naše svakidašnjice.

Grafičke motive Nikole Kovača možemo shvatiti kao odbijanje sudjelovanja u poretku neprestane proizvodnje slika čije značenje iščezava. Za razliku od vizualnih motiva koji su izgubili referencu s označenim, grafizam radova Nikole Kovača nema referencu u području vizualnih znakova, nego svoje referentno područje prebacuje u nevidljivi svijet muzičkih ritmova, stvarajući na taj način samosvojne oblike koji se formiraju samo u odnosu prema samima sebi i svojoj unutrašnjoj logici.